Veri Yönetimi: Bir Zamanlar ve Şimdi
Veri, geçmişte sadece kayıtların tutulduğu basit yapılar olarak görülüyordu.
Bugün ise veri, kurumların karar alma süreçlerini şekillendiren ve rekabet avantajı sağlayan en kritik varlıklardan biri.
SQL Server, bu değişim yolculuğunun merkezinde yer aldı.
Ancak SQL Server gibi güçlü bir veri platformunu başarıyla yönetebilmek için sadece donanım gücüne güvenmek yetmez.
Kaynakların doğru planlanması, bellek ve disk yönetiminin akıllıca yapılması bu başarının temelini oluşturur.
Sahada edindiğimiz deneyimler bize gösterdi ki, SQL Server üzerinde doğru bir memory ve storage stratejisi oluşturulmadığında, en iyi donanım bile beklenen performansı veremez.
Bellek Yönetimi (Memory Management): Bir Sistem Nefes Almazsa…
Ne?
SQL Server, disk yerine RAM üzerinde çalışmayı tercih eden bir sistemdir.
Çünkü RAM, diske göre binlerce kat daha hızlı veri erişimi sağlar.
Neden?
Bellek doğru yönetilmediğinde, SQL Server fiziksel disk IO’suna bağımlı hale gelir ve bu da ciddi performans kayıplarına yol açar.
Nasıl?
- Max Server Memory sınırı doğru belirlenmeli.
- Min Server Memory ayarı ile sistem anlık memory competition’dan korunmalı.
- Bellek izleme metrikleri düzenli kontrol edilmeli (sys.dm_os_sys_memory, sys.dm_exec_query_memory_grants).
Ne zaman?
İş yükü artışları, büyük batch işlemleri veya OLAP sorgularında memory baskısı yaşanır.
Nerede?
Özellikle OLTP sistemlerde ve veri ambarı sorgularında bellek yönetimi kritik hale gelir.
Kim?
SQL Server yöneticileri ve veri mimarları.
Saha Gerçeği:
Büyük bir perakende zincirinde, Max Server Memory ayarı yapılmadığı için sunucu tüm RAM’i tüketti ve kritik saatlerde servis kesintisi yaşandı.
Referans:
Microsoft Docs – Configure SQL Server Max Server Memory (2024)
TempDB Yönetimi: Trafiğin Yönetilmediği Şehirde Kaos Kaçınılmaz
Ne?
TempDB, SQL Server’ın geçici veri işlerini gerçekleştirdiği, sistemin en yoğun çalışan bileşenlerinden biridir.
Neden?
Bugün snapshot isolation, sort işlemleri, hash joinler gibi birçok kritik işlem doğrudan TempDB’yi kullanıyor.
Nasıl?
- TempDB ayrı bir fiziksel diske konumlandırılmalı.
- Birden fazla data file (çekirdek başına yaklaşık 1, maksimum 8-16 dosya) oluşturulmalı.
- SSD veya NVMe kullanımı tercih edilmeli.
Ne zaman?
Yoğun raporlama saatlerinde veya online index rebuild süreçlerinde TempDB bottleneck oluşur.
Nerede?
OLAP sistemlerde, veri ambarı çözümlerinde, yoğun transaction üreten OLTP yapılarında.
Kim?
SQL DBA’ları ve storage yöneticileri.
Saha Gerçeği:
E-ticaret sitesinde TempDB, user database dosyasıyla aynı diskte olduğu için Black Friday kampanyasında transaction yavaşlaması yaşandı.
SSD üzerinde bağımsız TempDB taşınması sonrası sistem %70 hızlandı.
Referans:
Microsoft SQL Docs – Best Practices for TempDB (2023)
Disk ve Storage Yönetimi: Sessiz Performans Katili
Ne?
Disk IO, SQL Server’ın performansını doğrudan etkileyen en kritik kaynaklardan biridir.
Neden?
RAM yetersiz kaldığında sistem doğrudan diske yüklenir. Disk geçikmeleri (latency) performansı dramatik şekilde düşürür.
Nasıl?
- Veri (.mdf) ve log (.ldf) dosyaları ayrı disklerde olmalı.
- TempDB için özel hızlı storage alanı ayrılmalı.
- SAN ve Cloud storage’da IOPS ve latency limitleri dikkatle analiz edilmeli.
Ne zaman?
Veri hacmi büyüdüğünde, transaction yükü arttığında.
Nerede?
SQL Server fiziksel sunucularda ve özellikle VM üzerinde çalışan ortamlarda.
Kim?
İnfra ekipleri, SQL Server adminleri ve storage mimarları.
Saha Gerçeği:
Azure VM üzerinde standart disk kullanan bir iş zekâsı projesi, Premium Storage’a geçirildiğinde ETL süreçleri %50 oranında hızlandı.
Referans:
Azure Architecture Center – High-Performance Storage Recommendations (2024)
Memory Pressure: Aniden Gelen Krizler
Ne?
Memory Pressure, SQL Server’ın yeterli bellek bulamadığı durumlarda yaşanan ciddi performans sorunudur.
Neden?
Yetersiz memory grant, plan cache temizlikleri ve buffer pool küçülmesi.
Nasıl?
- Memory grants (sys.dm_exec_query_memory_grants) izlenmeli.
- Plan cache boyutları kontrol edilmeli.
Ne zaman?
Dev batch sorgular, yanlış tempdb kullanımı veya yoğun reporting yükü sırasında.
Saha Gerçeği:
Bir bankada sabah raporlama sırasında RESOURCE_SEMAPHORE beklemeleri nedeniyle saatlerce sorgular kilitlendi.
Referans:
Microsoft SQL Server Wait Types – RESOURCE_SEMAPHORE
Sık Yapılan 5 Kritik Hata
- Max Server Memory ayarı yapmamak.
- TempDB dosyalarını user data dosyasıyla aynı diske koymak.
- Disk autogrowth ayarlarını yüzdesel bırakmak.
- Storage IO performansını test etmeden konfigürasyon yapmak.
- Bellek büyütme sonrası ayarları güncelleyip tekrar test etmemek.
Gelecek Vizyonu: Modern SQL Server Mimarisi
Veri artıyor.
SQL Server dünyası da değişiyor:
- In-Memory OLTP sistemleri yükseliyor.
- NVMe-oF teknolojileri veri erişim hızını uçuruyor.
- Cloud-native SQL sistemler (Azure SQL MI, AWS RDS SQL) esneklik ve hız vadediyor.
Bugünün SQL Server yöneticileri, artık sadece teknik değil, stratejik kaynak yönetimi de yapmalı.
Veriyi Yöneten Geleceği Yönlendirir
Doğru memory yönetimi ve disk mimarisi kurmayan bir sistem, ne kadar yüksek donanıma sahip olursa olsun hedefe ulaşamaz.
Gerçek başarı; veriyi, kaynakları ve mimariyi bütünsel bir bakışla yönetebilmekte saklıdır.
Bugün attığımız her doğru adım, yarının rekabetinde öne geçmemizi sağlar.
Çünkü:
“Veriyi yöneten, geleceği yönetir.“
Bu yazıda öğrendiklerimiz: Belleğin doğru yapılandırılmaması, diskin doğru ayrılmaması ve TempDB’nin göz ardı edilmesi, modern veri platformlarında en sık karşılaşılan performans tuzaklarıdır. Bu tuzakları aşmak ise doğru strateji ve güncel bilgiyle mümkündür.
Üstat paylaşım için teşekkürler.